Thêm trạng ngữ cho câu (tiếp theo)
Dạy
I – KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN CÓ
1. Cấu tạo của trạng ngữ
Trạng từ có thể là một từ hoặc một cụm từ. Là một từ, trạng từ có thể là một danh từ, động từ hoặc tính từ. Khi trạng ngữ là cụm từ thì cụm từ đó thường là cụm danh từ, cụm động từ,… Ví dụ:
– Hôm nay,mẹ tôi đi vắng.
– Vì học nhiều,Lan cảm thấy mệt mỏi.
Trạng ngữ thường bắt đầu bằng quan hệ từ. Mỗi loại trạng ngữ có một số quan hệ từ điển đặc trưng. Ví dụ:
– Trạng ngữ chỉ thời gian: trong, trong khi,…
– Trạng từ chỉ nơi chốn: Trong, tại, trên, ngoài, sau, trước,…
– Trạng từ chỉ nguyên nhân: bởi vì, tại, do, bởi,...
– Trạng ngữ chỉ mục đích: Nhằm mục đích,…
– Trạng ngữ chỉ phương tiện: bằng, với,...
– Phó từ chỉ cách thức: với, một chiều, ...
2. Tách trạng ngữ thành câu riêng
Khi nhằm một mục đích tu từ nào đó, chẳng hạn: nhấn mạnh ý, bộc lộ cảm xúc, thể hiện nhịp điệu, âm thanh…, ta có thể tách bộ phận trạng ngữ thành câu riêng. Tuy nhiên, không phải ở vị trí nào, trạng ngữ cũng có thể tách ra như vậy. Trạng ngữ thường được tách ra nhất là trạng ngữ ở cuối câu.
Ví dụ: Con chó đã chết. Vì chết đói.
II – HƯỚNG DẪN ĐÀO TẠO
Đầu tiên. Bài tập này yêu cầu bạn nêu cách sử dụng trạng từ trong các đoạn văn được đưa ra trong bài tập. Các bài tập có thể được thực hiện theo thứ tự sau:
– Xác định trạng ngữ trong đoạn văn.
– Tìm hiểu nội dung, ý nghĩa của trạng ngữ.
– Nêu công dụng của trạng ngữ.
a) Các trạng ngữ được in đậm, nghiêng như sau:
Trong danh mục đầu tiên,Có thể thấy ở nhà thơ Hồ Chí Minh, nhà báo Nguyễn Ái Quốc rất sắc sảo trong lối viết văn, phóng sự và nghệ thuật trào phúng.
Trong loại thứ hai,Ta thấy ở các nhà thơ cách mạng sự tiếp nối truyền thống thi ca lâu đời của phương Đông, của dân tộc, từ Lý Bạch, Đỗ Phủ,… đến Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến,…
Đây là hai trạng từ chỉ nơi chốn trả lời cho câu hỏi: Ở đâu?
Công dụng: nhấn mạnh đặc điểm phong cách của từng thể thơ trong thơ Hồ Chí Minh.
b) Đã bao lần bạn vấp ngã mà không nhớ. Lần đầu tiên đi bộ,bạn đã sa ngã.Lần đầu tiên đi bơi, Bạn đã uống nước và suýt chết đuối?Lần đầu tiên chơi bóng bàn, bạn đã đánh bóng? Không sao đâu vì… […]. Khi còn học trung học,Louis Pasteur chỉ là một học sinh trung bình. Ở môn Hóa, cậu xếp thứ 15/22 học sinh của lớp.
Tất cả các trạng ngữ trên đều là trạng ngữ chỉ thời gian.
Công dụng: nhấn mạnh thời điểm mà người viết muốn nói với người đọc: lần đầu tiên…
2. Trạng ngữ được tách thành câu riêng được in đậm như sau:
a) Bố em hy sinh. Năm 72.
(So sánh những câu in đậm có tách phần trạng ngữ trên với những câu sau:
– Cha tôi mất, năm 72.
– Năm 72, bố tôi mất.
– Cha tôi, 72 tuổi, đã chết.)
Tác dụng: nhấn mạnh thời khắc hi sinh.
b) Bốn người lính đều cúi đầu, tóc xõa xuống đầu gối. Trong khi tiếng đàn còn khắc khoải, lời chia ly, khắc khoải đã vang lên.
(So sánh những câu in đậm có tách phần trạng ngữ trên với những câu sau:
– Bốn người lính đều cúi đầu, tóc xõa xuống gối, trong khi tiếng đàn vẫn còn khắc khoải vọng lại những tiếng đàn rời rạc, khắc khoải.
– Trong khi tiếng đàn còn khắc khoải những lời biệt ly, khắc khoải, bốn người lính đều cúi đầu, tóc xõa xuống gối.
(Bốn người lính, trong khi tiếng đàn còn khắc khoải trước hai chữ chia ly, xao xuyến, đều cúi đầu, tóc xõa xuống gối.)
Tác dụng: nhấn mạnh vào sự vật được nói đến ở phần trạng ngữ là sự việc xảy ra cùng thời điểm, cùng thời điểm với hoạt động diễn ra ở bộ phận chính của câu (trước đó).
3. Gợi ý:
Để viết được đoạn văn theo yêu cầu của bài tập này, các em cần chú ý:
Nội dung đoạn văn: trình bày suy nghĩ của em về sự giàu đẹp của tiếng Việt.
Sau khi viết xong, hãy chỉ ra những trạng ngữ em đã dùng trong đoạn văn.
Giải thích tại sao bạn sử dụng trạng từ trong những tình huống này.
Mai Thư
