Thầy bói xem voi
Dạy
I – KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN CÓ
Đầu tiên. Sơ lược của câu truyện
Năm ông thầy bói nhân dịp bán đã cùng nhau cho tiền voi đi xem voi. Mỗi người chạm vào một bộ phận của con voi. Sau đó thảo luận.
– Thầy rờ vòi bảo voi sun sun như đỉa.
– Thầy sờ ngà bảo voi ngập ngừng như cái đòn bẩy.
– Thầy sờ tai bảo voi như cái quạt gạo.
– Thầy sờ chân voi – đứng như cột đình.
– Thầy sờ đuôi bảo voi cùn như cái chổi cùn.
Năm thầy cãi nhau không ai chịu nên xô xát đánh nhau chảy máu đầu.
2. Qua lời thuật xem voi và cuộc tranh luận, tả voi của các thầy bói, truyện khuyên mọi người: Muốn hiểu sự việc phải có cách tiếp cận phù hợp, phải xem xét toàn diện, không tham thay. Về tổng thể, bạn phải biết lắng nghe ý kiến của người khác và không dùng vũ lực để giải quyết các vấn đề về nhận thức.
II – HƯỚNG DẪN ĐỌC – VĂN BẢN HLUU
Đầu tiên. Các thầy bói xem voi bằng cách sờ tay vì chúng đều bị hỏng mắt. Vì con voi quá lớn nên mỗi thầy chỉ “thấy” được một phần của nó. Vì vậy, khi nói về voi, mỗi thầy chỉ nói được phần mình đã chạm đến. Miêu tả khá chính xác và sinh động:
– Thầy sờ vòi thấy nắng như đỉa.
– Khi tôi chạm vào ngà, tôi cảm thấy ngập ngừng như đòn bẩy.
– Thầy sờ tai thấy xà nhà giống cái quạt gạo.
– Khi sờ chân thì thấy là cột đình.
– Cô giáo sờ vào đuôi thấy nó như cái chổi cùn.
Thái độ của thầy bói khi nói về voi:
Mọi người đều tin những gì họ nói là đúng.
– Người sau bác bỏ người trước để khẳng định ý kiến của mình.
– Không chịu lắng nghe ý kiến của nhau, từ bàn bạc đến xô xát, đánh nhau.
2. Năm thầy bói đã tiếp xúc với voi thật, sờ voi thật nhưng không thầy bói nào nói đúng về voi. Sai lầm của thầy bói là:
– Họ dùng “tay” để xem voi, dùng xúc giác thay vì mắt.
– Vì con voi to quá, mỗi thầy chỉ thấy được một phần chứ không thấy được toàn bộ, nên hãy mô tả toàn bộ con voi qua một phần mà mình có thể cảm nhận được. Cách phân chia đó tuy đúng, nhưng nó không phải là voi mà chỉ là vòi voi, ngà voi, tai voi, chân voi và đuôi voi.
Điều cuối cùng là họ không biết lắng nghe ý kiến của người khác. Nếu họ hỏi người quản tượng, kết hợp với mô tả và cảm nhận của mỗi người, họ sẽ biết con voi như thế nào.
3. Bài học của câu chuyện Ông chủ hói nhìn con voi:
– Phải tìm hiểu sự việc bằng cách tiếp cận phù hợp (nhìn bằng mắt, nhìn bằng “tay” sẽ không tránh khỏi mò mẫm, sai sót).
– Phải xem xét, khái quát một cách toàn diện, không lấy bộ phận, cái đơn lẻ thay cho cái toàn thể.
– Phải biết lắng nghe và tiếp thu ý kiến của người khác.
– Không dùng vũ lực để giải quyết vấn đề nhận thức, vậy thôi. Nó có thể dẫn đến vỡ đầu, chảy máu, nhưng không giúp hiểu được sự việc.
III – HƯỚNG DẪN ĐÀO TẠO
Có thể đọc trong sách, quan sát trong cuộc sống để phát hiện ra những trường hợp nhận định, đánh giá sai lầm theo kiểu “Thầy bói xem voi”.
Mai Thư
