Truyền Thuyết Hồ Gươm
Dạy
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN CÓ
Đầu tiên. Tóm tắt câu chuyện
Nghĩa quân Lam Sơn đánh giặc Minh nhưng nhiều lần bị thua. Đức Long Quân quyết định cho nghĩa quân mượn gươm thần.
Lê Thận đánh cá ba lần bắt được thanh sắt, soi kỹ dưới lửa mới biết đó là một thanh gươm. Một hôm, khi Lê Lợi đến nhà Lê Thận, gươm phát sáng rực rỡ, có khắc hai chữ Thuận Thiên, nhưng không ai biết đó là bảo vật. Một lần bị giặc truy đuổi, Lê Lợi chạy vào rừng bắt được chuôi gươm khảm ngọc trên cây đa. Ông đem về đặt trên lưỡi ở nhà Lê Thận, y như in, mới biết là gươm thần.
Từ khi có gươm, nghĩa quân liên tiếp lập công, đánh đuổi quân xâm lược.
Một năm sau khi thắng trận, Lê Lợi đi thuyền đến hồ Tả Vọng. Long Quân sai rùa vàng đến đòi lại gươm. Lê Lợi trả gươm. Từ đó, hồ có tên là Hồ Gươm hay Hồ Hoàn Kiếm.
2. Truyền Thuyết Hồ Gươm ca ngợi cuộc kháng chiến chính nghĩa của nghĩa quân Lam Sơn. Nhờ có chính nghĩa và sức mạnh chính nghĩa, cuộc khởi nghĩa đã được nhân dân các miền ủng hộ, giúp đỡ và đã giành được thắng lợi hoàn toàn.
Việc trả gươm giải thích tên gọi mới của hồ Tả Vọng và thể hiện ước mơ của nhân dân ta được sống trong hòa bình, không sử dụng vũ khí chiến tranh.
II – HƯỚNG DẪN ĐỘC ĐÁO – TÌM HIỂU VĂN BẢN
Đầu tiên. Đức Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần vì:
– Giặc Minh đô hộ nước ta, chúng làm nhiều điều bạo ngược, nhân dân ta căm ghét chúng đến xương tủy.
– Khởi nghĩa Lam Sơn đánh giặc nhưng thế còn yếu nên nhiều lần bị thua
– Đức Long Quân muốn nghĩa quân đại thắng.
2. – Lê Lợi không trực tiếp nhận gươm.
+ Đầu tiên, người đánh cá Lê Thận thả lưới bắt được gươm. Khi Lê Lợi đến nhà Lê Thận, gươm “sáng lên”. Trên kiếm có hai chữ “Thuận Thiên”. Nhưng không ai biết đó là báu vật.
+ Khi bị giặc truy đuổi, Lê Lợi nhìn thấy “ánh sáng lạ”, đã bắt được chuôi gươm khảm ngọc trên cây đa.
+ Đặt gươm vào nhà Lê Thận trên chuôi kiếm này “y như in”.
+ Lê Thận giơ gươm dâng lên Lê Lợi.
– Việc Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm có ý nghĩa:
+ Sức mạnh của gươm thần là sức mạnh quy tụ, từ sông lên rừng, từ miền xuôi lên miền ngược.
+ Mỗi bộ phận của thanh kiếm ở một nơi nhưng khi ghép lại thì “khớp như in” thể hiện sự thống nhất về nguyện vọng và ý chí đánh giặc của cả dân tộc.
+ Chữ “Thuận Thiên” trên thanh kiếm nhấn mạnh bản chất chính nghĩa, lòng người, lòng trời của nghĩa quân Lam Sơn.
3. Sức mạnh của thanh gươm thần được thể hiện ở:
– Từ khi có gươm, sĩ khí của nghĩa quân lên cao, quân Minh bị áp đảo.
– Từ chỗ bị động trốn tránh, nghĩa quân chủ động, xông xáo tìm địch.
Thanh gươm thần mở đường cho họ chiến đấu nhiều lần, tiêu diệt và đánh đuổi tất cả quân xâm lược ra khỏi đất nước.
4*. – Đất nước thanh bình, Lê Lợi lên ngôi vua, dời đô về Thăng Long, Long Quân đòi trả gươm.
– Cảnh đòi gươm và trả gươm diễn ra trên hồ Tả Vọng.
+ Vua cưỡi thuyền rồng dạo chơi trên hồ, Long Quân sai Rùa Vàng đi đòi gươm.
+ Khi Rùa Vàng trồi lên, nhà vua thấy gươm thần xung quanh chuyển động. Rùa cất tiếng người: “Xin trả gươm cho Long Quân”. Vua trả gươm, Rùa Vàng lặn xuống nước. “Thanh kiếm và con rùa đã chìm xuống đáy nước, và mọi người vẫn có thể nhìn thấy một cái gì đó lấp lánh trong hồ nước xanh.”
5. Ý nghĩa của câu chuyện Truyền thuyết Hồ Gươm:
– Truyện ca ngợi tính chính nghĩa, tính nhân dân của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Với chính nghĩa, được mọi người, mọi miền ủng hộ, cuộc khởi nghĩa đã hoàn toàn thắng lợi.
– Truyện đề cao và tôn vinh vai trò của Lê Lợi, người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa được Long Quân (tổ quốc) phò tá, được nghĩa quân tôn vinh (lời Lê Thận), có công đánh đuổi giặc, đưa hòa bình cho đất nước.
Câu chuyện giải thích tên Hồ Hoàn Kiếm còn nói lên khát vọng của nhân dân ta được sống trong hòa bình, hạnh phúc, không phải sử dụng đến vũ khí chiến tranh.
6*. Một truyền thuyết khác của nước ta cũng có hình tượng Rùa Vàng là An Dương Vương (một phần của câu chuyện này là câu chuyện Mỵ Châu, Trọng Thủy).
Hình tượng Rùa Vàng trong truyền thuyết Việt Nam tượng trưng cho khí thiêng sông núi, tình cảm và trí tuệ của nhân dân. Con Rùa Vàng trong truyện Truyền Thuyết Hồ Gươm là sứ giả của Long Quân, thể hiện tình cảm và trí tuệ, khát vọng hòa bình của dân tộc.
Mai Thư
