Soạn bài: Tổng kết phần tập làm văn
Dạy
I – CÁC LOẠI VIẾT ĐƯỢC HỌC TRONG CHƯƠNG TRÌNH
Đọc phần tóm tắt trong SGK và trả lời câu hỏi.
Đầu tiên. So sánh các kiểu văn bản (tự sự, miêu tả, thuyết minh, biểu cảm, nghị luận,…) về từng đặc điểm: mục đích, nội dung, phương thức biểu đạt, các phương thức sử dụng và yêu cầu của ngôn ngữ.
2. Trong các kiểu văn bản trên, mỗi kiểu văn bản phù hợp với mục đích riêng, có thế mạnh riêng, phù hợp với những hoàn cảnh giao tiếp khác nhau. Do đó, các kiểu văn bản không thể hoán đổi cho nhau.
3. Tùy từng văn bản cụ thể có thể kết hợp các phương thức biểu đạt để tạo hiệu quả giao tiếp cao nhất. Sự kết hợp sẽ phát huy thế mạnh của từng phương pháp trong những mục đích và nội dung cụ thể.
4. Một kiểu văn bản có thể có các dạng văn xuôi khác nhau. Kiểu văn bản không phù hợp với thể loại của tác phẩm văn học. Tuy nhiên, mỗi thể loại văn học thường gắn với một kiểu văn bản làm thành tố cơ bản.
Không thể đồng nhất phong cách tự sự với thể loại văn học tự sự. Nhưng ở thể loại văn học tự sự, yếu tố tự sự (tự sự) giữ vai trò chủ đạo. Tương tự, phong cách văn biểu cảm và thể loại văn trữ tình tuy khác nhau, nhưng ở thể loại văn trữ tình, yếu tố biểu cảm (bộc lộ tâm tư, tình cảm) giữ vai trò chủ đạo.
Đặc điểm này cũng có thể thấy ở tác phẩm văn nghị luận. Người viết có thể sử dụng thuyết minh, miêu tả, tự sự trong văn nghị luận. Những yếu tố này giúp cho luận điểm phát triển và thuyết phục.
5. Kể tên các thể loại văn học đã học: tự sự, trữ tình, kịch, tự sự.
6. Các phương thức biểu đạt khác nhau có thể được sử dụng trong một thể loại văn học. Ví dụ: Văn tự sự (thể loại văn học) có thể sử dụng các phương thức biểu đạt tự sự, thuyết minh, miêu tả, biểu cảm… Văn bản thơ, truyện, kịch có thể sử dụng yếu tố nghị luận.
II – PHẦN LUYỆN TẬP VIẾT TRONG CHƯƠNG TRÌNH HỌC THUYỀN
Đầu tiên. Phần Văn học và Tập làm văn có mối quan hệ mật thiết với nhau. Nếu nắm vững những kiến thức, kĩ năng của phần Tập làm văn thì sẽ có khả năng đọc hiểu tốt và ngược lại. Các đoạn văn (hoặc đoạn trích) trong phần Văn học là những biểu hiện cụ thể, sinh động về phong cách văn bản và phương thức biểu đạt.
2. Nội dung phần Tiếng Việt liên quan chặt chẽ với phần Văn học và Tập làm văn. cần nắm vững kiến thức và có kĩ năng vận dụng về từ ngữ, câu, đoạn văn để khai thác nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ trong văn bản (hoặc đoạn trích) cũng như để viết và nói tốt.
3. Các phương thức biểu đạt như miêu tả, tự sự, lập luận, biểu cảm, thuyết minh là những phương thức không thể thiếu đối với văn bản. Rèn luyện kĩ năng làm văn, thực chất cũng là rèn luyện việc vận dụng các yếu tố miêu tả, tự sự, lập luận, biểu cảm, thuyết minh trong những tình huống cụ thể.
III – CÁC LOẠI VĂN BẢN MẬT
Xem kỹ bảng tổng kết về kiểu văn bản và cách biểu đạt ở mục (I) để nắm vững kiến thức và định hướng kĩ năng về:
– Văn bản thuyết minh;
– Văn bản tự sự;
– Văn bản nghị luận.
Đối với mỗi loại văn bản cần chú ý những điểm sau:
– Mục đích biểu đạt của kiểu văn bản đó là gì?
– Nêu đặc điểm nội dung của kiểu văn bản đó?
– Các phương thức thường dùng trong kiểu văn bản?
– Đặc điểm ngôn ngữ, cách diễn đạt, bố cục của phong cách văn bản?
Đặc biệt chú ý đến kiểu văn nghị luận, nhất là nghị luận văn học.
