So sánh
Dạy
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN CÓ
Bài học này yêu cầu bạn:
– Hiểu cách so sánh
Biết cấu trúc so sánh.
1. Thế nào là so sánh?
Một) So sánh là so sánh sự vật, sự việc, hiện tượng này với sự vật, sự việc, hiện tượng khác có điểm giống nhau. Ví dụ:
– Mặt trăng giống liềm vàng, mặt trăng giống đồ dùng bằng bạc.
(Tương phản một thứ với một thứ khác có .) sự giống nhau về hình dạng)
– Rừng ngập mặn sừng sững giống hai bức tường vô tận.
(Đối chiếu sự kiện hoặc hiện tượng này với các sự kiện hoặc hiện tượng khác có sự giống nhau về độ cao)
– Cỏ bị gãy, BẰNG một con dao vừa lướt qua.
(Đối chiếu sự kiện hoặc hiện tượng này với các sự kiện hoặc hiện tượng khác có trạng thái giống nhau)
b) Không phải lúc nào cũng dùng phép so sánh để tạo câu miêu tả. Ví dụ:
– Tại sao lại ế ẩm? giống cha của nó có thể.
– Nó trông đẹp đấy giống Mẹ.
Nhưng nếu so sánh được sử dụng vào mục đích tu từ thì so sánh sẽ làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho câu văn. Ví dụ:
– Tại sao lại ế ẩm? giống anh vào chùa.
– Nó trông đẹp đấy giống sơn.
c) Trong văn bản nghệ thuật, nhất là trong văn miêu tả, phép so sánh thường được sử dụng với mục đích tu từ, nên nếu bỏ phép so sánh thì câu văn sẽ mất đi tính sinh động, gợi tả trong sáng. Ví dụ:
– Có thể dùng để so sánh:
Chợ Hòn Gai buổi sáng tấp nập tôm cá. Những bầy khỏe, vớt hàng giờ vẫn còn vật vã, vảy xám và lốm đốm hoa đen. chim của tôi là phẳng giống Hình dáng con chim khi sải cánh bay lượn, thịt thơm ngon vào loại nhất nhì. Cá béo, trắng bóng giống được bôi một lớp mỡ bên ngoài vảy. Tôm tròn, thịt căng giống Cổ tay của đứa trẻ đã ba tuổi, nước da xanh nhạt, hai chân chơi đùa như muốn bơi lội.
(Phòng thi)
– Không dùng phép so sánh:
Chợ Hòn Gai buổi sáng tấp nập tôm cá. Những bầy khỏe, vớt hàng giờ vẫn còn vật vã, vảy xám và lốm đốm hoa đen. Bản thân chim mình bẹt, thịt ngon vào loại nhất nhì. Thịt cá béo, trắng bóng. Những con tôm tròn trịa, thịt căng, da xanh nhạt, đôi chân vờn như muốn bơi.
2. Cấu trúc so sánh
Một) Cấu trúc bộ so sánh đầy đủ bao gồm:
– Phần A: gọi tên sự vật, sự việc, hiện tượng được so sánh. Ví dụ: Anh chàng Dế Mèn.
– TUYÊN BỐ MIỄN TRỪ TRÁCH NHIỆM: gọi tên sự vật, sự việc, hiện tượng dùng để so sánh với sự vật, sự việc, hiện tượng nêu ở vế A. Ví dụ: Người nghiện ma tuý.
– Từ ngữ nêu phương diện so sánh. Ví dụ: người đàn ông gầy và dài.
– Từ so sánh. Ví dụ: thích, thích…
Bạn có thể hình dung cấu trúc đầy đủ của phép so sánh dựa trên bảng dưới đây:
| Phần A |
khía cạnh so sánh |
từ so sánh |
TUYÊN BỐ MIỄN TRỪ TRÁCH NHIỆM |
|
anh chàng Dế Mèn choat |
gầy và dài một cách lố bịch |
giống |
một người nghiện thuốc. |
|
mèo sọc trong bức vẽ |
to lớn |
nhiều hơn thế |
Con hổ. |
b) Cấu trúc so sánh không hoàn chỉnh thường là:
– Từ chỉ khía cạnh so sánh hoặc từ chỉ so sánh (gọi tắt là .) từ so sánh) có thể được bỏ qua. Ví dụ:
| Phần A |
khía cạnh so sánh |
từ so sánh |
TUYÊN BỐ MIỄN TRỪ TRÁCH NHIỆM |
|
Mẹ |
Cũng |
giáo viên |
|
|
Giáo viên |
giống |
người mẹ tốt |
|
|
mũi Cà Mau |
mầm đất tươi |
– Vế B có thể đảo vế trước vế A. Đây là kiểu so sánh thường dùng trong thơ ca. Ví dụ:
| Phần A |
TUYÊN BỐ MIỄN TRỪ TRÁCH NHIỆM |
|
Trường Sơn Cửu Long Như tre mọc thẳng |
cha chúa vĩ đại Lòng mẹ dạt dào mọi người không bỏ cuộc |
II. HƯỚNG DẪN ĐÀO TẠO
Đầu tiên. Bài tập này yêu cầu học sinh sử dụng các mẫu trong bài tập để tìm một ví dụ khác cho mỗi loại.
Để thực hiện bài tập này, hãy ghi nhớ:
– Đề không yêu cầu tìm thêm ví dụ giống mẫu về cấu tạo (đầy đủ hoặc chưa đầy đủ).
– Cần tìm ví dụ phù hợp với gợi ý đã cho (so sánh ngang hàng: người với người, vật với vật; so sánh không đồng nhất: so sánh sự vật với con người, cái cụ thể với cái trừu tượng).
Dưới đây là một số ví dụ được thiết lập theo hướng dẫn trong bài tập:
Một) So sánh cùng loại
– So sánh người với người:
Chú Hương Thu… mắt rực lửa nhìn cây sào giống một hiệp sĩ của Trường Sơn oai hùng.
(Võ Quảng)
So sánh đối tượng với đối tượng:
+ Đường mềm giống ruy băng lụa
uốn mình dưới gốc cây xanh
(Đường Làng, Tập Đọc Lớp 3 — 1997)
+ Phong cảnh đó gì nữa? một bức tranh màu nước.
(Phan Kế Bính)
b) So sánh các loại khác nhau
So sánh đồ vật với người:
+ Trên quảng trường Ba Đình lịch sử, Lăng Bác uy nghiêm và gần gũi… Ngay trên lăng, cây cổ thụ 18 nghìn năm tuổi giống Một hàng vệ binh danh dự đứng trang nghiêm.
(Theo Tiếng Việt 3, tập một, 1998)
+ Cành dâu đung đưa trong gió giống trăm ngàn cánh tay dang rộng, đón ánh nắng vàng rực rỡ, rợp bóng khoai lang.
(Dương Thị Xuân Quý)
So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng:
+ Ta đã đi trăm núi nghìn khe
Không công bằng mọi nỗi đau tê tái.
(Tố Hữu)
+ Trong giống cần cẩu bay qua,
Mờ mịt giống tiếng suối mới thỏa mãn được một nửa.
tiếng khoan giống gió bên ngoài,
Tiếng sấm giống cơn mưa.
(Nguyễn Du)
2. Bài tập này có hai yêu cầu:
– Viết vào chỗ trống.
– Viết thành ngữ có so sánh.
Bạn có thể tham khảo các thành ngữ sau:
– Khỏe như voi, khỏe như trâu, khỏe như hùm,..
– Đen như cột cháy, đen như bồ hóng, đen như vách ngăn, đen như họng súng, v.v.
– Trắng như bông, trắng như tuyết, trắng như băng, trắng như ngà, trắng như trứng gà bóc,…
– Cao như cây sào, cao như cần trục, cao như núi Thái Sơn, v.v.
3. Một số so sánh có trong bài viết:
Một) Bài học đường đời đầu tiên
– Cỏ bị gãy, y giống một con dao vừa lướt qua.
– Hai hàm răng đen nhánh lúc nào cũng nhai giống hai máy lưỡi liềm làm việc.
– Thằng Dế gầy và dài giống Người nghiện ma tuý.
– Anh ấy còn trẻ, nhưng đôi cánh của anh ấy ngắn đến giữa lưng, để lộ xương sườn giống người đàn ông khỏa thân mặc vest.
– Bạn bốc mùi giống Con mèo thế nào, tôi không thể chịu đựng được.
– Khi định thần lại, cô ấy mở to mắt và giương cánh, như thể chuẩn bị chiến đấu.
– Mộ Cốc giống dùi sắt, chọc thủng mặt đất.
– Giống Trút giận xong, nàng Cốc đứng rỉa cánh một lúc rồi bay trở lại đầm, không thèm để ý đến nỗi khổ mình vừa gây ra.
b) Sông Cà Mau
– Càng đổ dần về phía mũi Cà Mau, sông rạch càng dày đặc giống mạng nhện.
– […] Người ta gọi là kênh Bọ Mắt vì có nhiều người tụ tập ở đó không biết là con bọ mắt nào, đen như hạt vừng, cứ bay thành từng đoàn từng đoàn thuyền. giống những đám mây nhỏ, […].
– Dòng sông Năm Căn mênh mông nước ầm ầm đổ ra biển đêm giống Thác nước, cá nước bơi thành từng đàn đen ngòm trồi sụt giống người bơi ếch giữa những con sóng trắng.
– […] Nhìn hai bờ rừng đước sừng sững giống hai bức tường vô tận.
– […] đống gỗ cao giống núi tựa vào bờ, […]
– […] nhà bè về đêm ánh đèn soi sáng mặt nước giống phố nổi, […]
– […] đã tô điểm cho Năm Căn một màu sắc riêng, hơn tất cả các chợ vùng rừng rú Cà Mau.
4. Tiếp tục sửa lỗi chính tả do cách phát âm địa phương.
Mai Thư
