Luyện tập văn biểu cảm
Dạy
I – KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN CÓ
Đầu tiên. Văn biểu cảm là văn viết nhằm bày tỏ tình cảm, cảm xúc, đánh giá của con người về thế giới xung quanh và khơi gợi sự đồng cảm của người đọc.
2. Văn học biểu cảm còn được gọi là văn học trữ tình; bao gồm các thể loại văn học như thơ trữ tình, ca dao trữ tình, tùy bút, v.v.
3. Tình cảm trong văn biểu cảm là tình cảm tốt đẹp thấm nhuần tư tưởng nhân văn.
4. Ngoài biểu cảm trực tiếp, bài văn biểu cảm còn sử dụng các phương thức tự sự, miêu tả để gợi cảm và biểu cảm gián tiếp.
II – HƯỚNG DẪN ĐÁNH GIÁ
Đầu tiên. Văn miêu tả và văn biểu cảm khác nhau ở chỗ: Văn miêu tả làm cho người ta hình dung ra sự vật về hình dáng, màu sắc, đặc điểm, công dụng của sự vật. Bài văn biểu cảm thể hiện tình cảm, thái độ của người viết đối với đối tượng đó. Văn học biểu cảm cũng có lúc sử dụng phương thức miêu tả, nhưng đó chỉ là phương tiện để gợi hoặc bộc lộ cảm xúc; nó không trải rộng mô tả như mục đích.
2. Văn biểu cảm khác với văn tự sự ở chỗ: Văn tự sự kể lại sự việc có mở đầu, diễn biến và kết quả. Văn biểu cảm chỉ lấy tự sự làm nền, làm cái cớ để bộc lộ cảm xúc. Tự sự trong văn biểu cảm không đi sâu vào nguyên nhân, kết quả mà chỉ nhằm bộc lộ cảm xúc.
3. Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm đóng vai trò làm nền, hỗ trợ cho tình cảm, cảm xúc của tác giả được bộc lộ. Thiếu tự sự, miêu tả, cảm nhận mơ hồ, không cụ thể. Tình cảm của con người chỉ nảy sinh từ những sự việc, khung cảnh cụ thể. Chẳng hạn, tấm lòng yêu thiên nhiên, hòa đồng của Nguyễn Trãi thể hiện trong việc kể và tả cảnh hồ Côn Sơn: có suối nước, có đá rêu, có rừng thông, có bóng trúc.Bài ca Côn Sơn).
4. Với chủ đề cảm giác mùa xuân (cũng như bất kỳ chủ đề nào) đều cần trải qua các bước sau:
– Tìm hiểu chủ đề
– Động não (xác định suy nghĩ gì về mùa xuân)
– Làm một bản phác thảo
– Hồi đáp
– Đọc lại và sửa.
Ý tưởng cho bài viết này là tìm hiểu những cảm xúc mà mùa xuân có thể gợi lên: Mùa xuân là sự khởi đầu của một năm. Mùa xuân là mùa cây cối đâm chồi, nảy lộc; đó là mùa sinh sản. Mùa xuân là mùa của những dự định. Có thể sắp xếp các ý theo trình tự mà người viết muốn diễn đạt.
5. Văn biểu cảm thường sử dụng các biện pháp tu từ: so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, nhân hoá, điệp ngữ. Ngôn ngữ văn biểu cảm gần với ngôn ngữ thơ
Mai Thư
