Người kể chuyện trong văn bản tự sự
Dạy
I – KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN CÓ
Khi kể chuyện, người kể cần xác định được người kể của mình. Ngôi kể là vị trí giao tiếp, vị trí đối thoại mà người kể sử dụng khi kể chuyện.
Có thể người kể chuyện tự gọi mình là íóz’ hoặc Bạn nói. Nó được kể ở ngôi thứ nhất.
Ví dụ:
– Đưa nó ngay bây giờ TÔI vẫn nhớ, vẫn thích cảnh đẹp ở Đầm Sen. TÔI Vẫn giữ nguyên niềm đam mê Đầm Sen như ngày nào. Trước mắt TÔI Vẫn là ánh nắng lung linh trên mặt hồ óng ánh nước ngày hè và thoang thoảng hương sen thoang thoảng đâu đây.
– em Tôi còn nhớ như in, một buổi sáng gió lạnh, mưa bụi bay mù mịt, đường làng trơn như bôi mỡ, cả lớp Bạn tiến về kho của hợp tác xã. Ai cũng mang theo dụng cụ lao động. em Vác chiếc xẻng lớn trên vai, trông anh hùng dũng, oai vệ như một người lính.
Cũng có thể người kể ẩn mình, giấu mình, gọi thẳng các nhân vật, sự vật bằng tên. Nó được kể ở ngôi thứ ba.
Ví dụ:
Ngày hôm sau, đàn chim lại đến. Nó dám tiếp cận Dũng, kêu lên như than khóc. Vì thế Dũng quyết định lại gần lồng chim, rón rén mở cửa lồng, đặt chủ nhân của con chim vào lòng bàn tay. Một cặp chim bố mẹ bay trên đầu Dũng, vui vẻ gọi điện. Chú chim non ngạc nhiên đứng dậy trên đôi chân nhỏ xíu của mình… và bất ngờ bay lên cao. Chim bố, chim mẹ và đàn con đậu trên cành bưởi quay về phía Dũng Họ cúi đầu cảm ơn rồi nối đuôi nhau vào rừng.
Sự lựa chọn. Cách chọn người kể phụ thuộc vào sự lựa chọn của người kể. Thông thường, người kể chuyện có thể căn cứ vào đối tượng kể của khán giả, tùy theo nội dung được kể và vào cảm xúc của họ để chọn người kể chuyện cho phù hợp.
II – HƯỚNG DẪN ĐÀO TẠO
Đầu tiên. Khi thực hiện bài tập này, bạn cần chú ý những điểm sau:
– Ngôi kể được sử dụng trong đoạn văn là ngôi thứ nhất – TÔI. Bây giờ chuyển sang ngôi kể thứ ba, kể theo kiểu gọi tên trực tiếp đối tượng.
– Chỉ cần thay đổi đại từ TÔI vào tên nhân vật, cụ thể trong bài tập này là Bóng chày. Các câu khác giữ nguyên.
Một đoạn văn được viết ở ngôi thứ ba có thể trông như thế này:
Nó giống nhau mỗi ngày, trong Cricket đàn ông chui vào cùng một cái hang, cật lực đào đất khoét một cái tổ lớn để làm một chiếc giường sang trọng. Rồi lo lắng không kém gì những người già trong gia đình Dế Choắt đàn ông Đào hang sâu đến hai lối làm đường tắt, cửa sau, ngóc ngách trên cao, đề phòng có chuyện nguy hiểm xảy ra có thể thoát ra lối khác.
Việc thay đổi câu chuyện như vậy đã khiến nội dung của câu chuyện không phải là một câu chuyện tự truyện của người trong cuộc nữa mà là một cái nhìn lạnh lùng của một người ngoài cuộc. Vì vậy, đoạn văn chỉ mang tính “khách quan” mà thiếu phần tâm sự, phần cảm xúc, bộc lộ đời sống nội tâm của người trần thuật.
2. Khi thực hiện bài tập này, tương tự như bài tập 1, Bạn nên chú ý những điểm sau:
– Ngôi kể được sử dụng trong đoạn văn là ngôi thứ ba, kể theo kiểu gọi tên trực tiếp đối tượng. Bây giờ chuyển sang người đầu tiên – TÔI.
– Chỉ cần chuyển tên trực tiếp của nhân vật – Thanh, chàng – để trở thành một đại từ TÔI của ghế đầu tiên. Các câu khác giữ nguyên.
Một đoạn văn được viết ở ngôi thứ nhất có thể trông như thế này:
Một cái bóng nhanh chóng từ bên trong bắn ra, đáp xuống bàn. TÔI tầm nhìn rõ ràng: con mèo già của bà TÔI, con mèo già vẫn chơi với TÔI Hôm qua. Con vật rúc vào người vẫy đuôi nhè nhẹ, rồi hai con mắt màu xanh ngọc ngước lên nhìn người. TÔI mỉm cười và vuốt ve con mèo.
Dựa vào bài tập trên, HS tự nhận xét khi thay đổi ngôi kể như vừa làm.
3. Câu chuyện cây but ki diệu kể ở ngôi thứ ba, kể tên những sự việc được kể. Mặc dù câu chuyện sử dụng từ Bạn Nhưng Bạn đây không chỉ là ngôi thứ nhất mà chỉ là ngôi thứ ba – nhân vật Mã Lương.
Trong một câu chuyện ngôi thứ ba như vậy, người kể chuyện có thể:
– Nghệ thuật khách quan của những gì xảy ra.
– Bộc lộ thái độ một cách cụ thể, rõ ràng đối với từng nhân vật, từng sự việc được kể trong truyện.
4. Trong truyện cổ tích, truyền thuyết, người ta thường kể chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất vì:
– Truyện đề cập đến nhiều nhân vật khác nhau, mỗi nhân vật tham gia vào một sự việc nên không phải lúc nào người kể cũng dễ dàng hóa thân thành ngôi thứ nhất.
– Truyện đề cập đến nhiều không gian khác nhau nên nếu kể ở ngôi thứ nhất thì người kể phải có mặt ở tất cả các không gian đó thì mới đủ “tư cách” kể. Điều này là không thể trong cuộc sống thực.
– Truyện giải quyết những vấn đề của quá khứ, của lịch sử nên người kể không dễ nhận ra nhân vật trong quá khứ đang sống và “tồn tại” ở hiện tại, cách xa hàng trăm, thậm chí hàng nghìn năm. .
5. Khi viết thư, luôn luôn sử dụng ngôi thứ nhất, mặc dù đôi khi người viết thú nhận tôi, bạn, đôi khi thú nhận cháu, chú,… Cách xưng hô tùy thuộc vào mối quan hệ giữa người nhận thư và người viết.
Mai Thư
