Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Dạy
I – NỘI DUNG CƠ BẢN CẦN BIẾT
– Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm thường có trong văn bản tự sự. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc bộc lộ tính cách nhân vật. Tục ngữ có câu nói về sự tương hợp giữa ngôn ngữ và tính cách:
+ Đất tốt trồng cây rườm rà,
Người tao nhã ăn nói dịu dàng.
+ Đất xấu trồng cây gầy,
Cư sĩ nói những điều trần tục.
Đối thoại là hình thức trao đổi, đối thoại giữa hai hay nhiều người, được trình bày trong văn bản tự sự bằng các gạch đầu dòng hoặc đóng trong ngoặc kép.
Độc thoại là những gì một người nói với chính mình hoặc với ai đó trong trí tưởng tượng của mình. Có độc thoại miệng (có thể trình bày dưới dạng gạch đầu dòng hoặc đặt trong ngoặc kép) và độc thoại dạng suy nghĩ (gọi là độc thoại nội tâm và không gạch đầu dòng).
1. Tìm hiểu các yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Câu hỏi Một
Trong ba câu đầu, có ít nhất hai người dời chỗ nói chuyện với nhau. Dấu hiệu cho thấy nó qua lại:
Về nội dung, các em bàn về tinh thần, thái độ của dân làng Chợ Dầu trước giặc càn.
– Về hình thức, có hai gạch đầu dòng trích dẫn nhân vật, thể hiện sự trao đổi qua lại.
câu b
Câu “- Ha, nắng rồi, về thôi” là câu ông Hai tự nói với mình, không phải đối thoại, vì ông không nói với ai, mà chỉ nhằm “bỏ qua” câu chuyện mà hai người tản cư đang bàn tán. Đoạn này cũng có một đoạn độc thoại tương tự: “Chúng bay ăn miếng cơm manh áo gì trong mồm mà đi làm cái bọn Việt gian giả tạo bán nước để nhục nhã thế này”.
câu c
Những câu: “Mấy đứa nó cũng là con làng Việt à. Cũng bị người đời khinh bỉ à? Khốn kiếp, ở cái tuổi đó…” là những gì ông Hai tự nói với mình. độc thoại nội tâm.
Câu d
Các cách diễn đạt trên tái hiện lại không khí của cuộc kháng chiến: người tản cư nói về làng Chợ Dầu, bày tỏ lòng căm thù bọn đầu hàng; Những đoạn độc thoại, độc thoại nội tâm của ông Hai thể hiện tâm trạng bất ngờ, đau đớn của một người dân yêu nước thương dân khi nghe tin làng mình làm “tiếng Việt lừa đảo”. Tính cách của Hải hiện lên sinh động mà không cần sự miêu tả của người kể chuyện.
2. Thực hành
bài tập 1
Tác dụng của hình thức đối thoại giữa ông bà Hai
– Bà Hai: Lời nói ngập ngừng thể hiện sự lo lắng (biết tin làng mình theo giặc sợ bà chủ nhà biết tin).
– Anh Hai: Anh không muốn trả lời và khi trả lời thì ngắn gọn, giận dữ chứng tỏ anh đang tập trung suy nghĩ, đau khổ, bực bội, đồng thời sợ bà chủ nhà biết chuyện làng mình theo Tây.
Bài tập 2
Viết đoạn văn tự sự có sử dụng đối thoại và độc thoại nội tâm.
Gợi ý: Để có cả hai kiểu đối thoại, chủ đề và câu chuyện nên được chọn sao cho các nhân vật phải thảo luận, tranh luận và nhân vật chính có những trăn trở không nói nên lời, chỉ nói một mình.
Mai Thư
