Cô Tô
Dạy
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN CÓ
Đầu tiên. Bài Cô Tô được trích trong tác phẩm dài cùng tên của Nguyễn Tuân. Bài viết (trích) này cho thấy vẻ đẹp sinh động, tươi sáng của bức tranh thiên nhiên cũng như cuộc sống con người ở đảo Cô Tô, cách bờ biển tỉnh Quảng Ninh khoảng 100 km.
2. Bài văn thể hiện tài quan sát, miêu tả tinh tế là một sở trường đặc biệt của Nguyễn Tuân.
II. HƯỚNG DẪN ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Đầu tiên. Bài văn có thể chia làm ba đoạn:
– Đoạn 1 (Từ đầu đến cuối theo mùa sóng ở đây): Cảnh đẹp Cô Tô sau khi cơn bão đi qua.
– Đoạn 2 (Từ Mặt trời chiếu sáng một lần nữa đến là nhịp đập của đôi cánh…): Cảnh tượng tráng lệ, hùng vĩ khi mặt trời mọc trên biển.
– Đoạn 3 (Từ khi mặt trời mọc đến khi hết): Cảnh sinh hoạt buổi sáng trên đảo Cô Tô.
2. Vẻ đẹp của đảo Cô Tô sau cơn bão đi qua được tác giả thể hiện qua những từ ngữ (đặc biệt là tính từ), hình ảnh đặc sắc:
– Một ngày quang đãng, tươi sáng;
– Cây cối thêm xanh mượt;
– Nước biển trong xanh hơn;
– Cát có màu vàng giòn hơn;
– Lưới càng thêm nặng cá giã.
Ở đây, các tính từ cho màu sắc và ánh sáng (trong, sáng, xanh mịn, xanh, vàng giòn) trong cấu trúc câu đặc tả nhấn mạnh (hơn nữa) đã làm nổi bật các hình ảnh (bầu trời, nước biển, cây cối trên núi và hải đảo, bãi cát), khiến cho khung cảnh Cô Tô hiện lên trong lành và tinh khiết.
Nghệ thuật sử dụng các tính từ gợi tả nói trên kết hợp với việc lựa chọn điểm nhìn từ trên cao, tác giả đã giúp người đọc hình dung và cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng của toàn cảnh Cô Tô.
3. Đoạn tả cảnh bình minh trên biển là một bức tranh rất đẹp, được tác giả thể hiện qua các từ chỉ hình dáng, màu sắc và các hình ảnh so sánh (chân trời, bờ hồ trong sạch như tấm kính lau sạch mọi mây bụi; mặt trời dần mọc… ; Tròn và giống như lòng đỏ của một quả trứng tự nhiên; Quả trứng hồng hào, trang nghiêm được đặt trên chiếc mâm bạc đường kính rộng bằng cả chân trời điểm tô những viên ngọc trai biển màu hồng; Cũng giống như mâm cúng)… Qua sự lựa chọn từ ngữ chính xác, những hình ảnh so sánh trên thật rực rỡ và tráng lệ. Bằng tài quan sát và miêu tả tinh tế của tác giả, cảnh bình minh ở Cô Tô được hiện lên trong một khung cảnh bao la, rộng lớn, đồng thời thể hiện sự giao cảm vui tươi giữa con người và vũ trụ.
4. Đoạn cuối, cảnh sinh hoạt, lao động của người dân trên đảo được miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh:
– Xung quanh giếng nước ngọt: vui như bến và giàu nhẹ hơn bất cứ chợ nào trong đất liền. (Dùng hình ảnh so sánh)
– Nơi có đá: có bao nhiêu thuyền hợp tác mở gian hàng… (Sử dụng lượng từ không giới hạn)
– thùng và đường cong và gánh nặng đi tới đi lui. (Sử dụng liên từ và ám chỉ)
Đó là khung cảnh của cuộc sống và công việc khẩn trương, bận rộn. Đó cũng là cảnh cuộc sống bình yên sau bão tố: Chị Châu Hoa Mãn nhìn hiền, thấy chị dịu dàng và yên tâm như hình ảnh biển cả như người mẹ hiền cho cá ăn đàn con.. Hình ảnh so sánh, liên tưởng độc đáo này thể hiện sự đan xen tình cảm giữa cảnh và người, đồng thời cho thấy tình yêu Cô Tô độc đáo của một Nguyễn Tuân – một “người đi tìm cái đẹp” hoàn hảo, hài hòa. .
III. HƯỚNG DẪN ĐÀO TẠO
Đầu tiên. Khi viết đoạn văn tả cảnh mặt trời mọc, cần chú ý đến các yếu tố kể và phù hợp với không gian (trên biển, dưới sông, trên núi hay ở đồng bằng).
2. Chép và học thuộc lòng đoạn văn trên theo yêu cầu trong SGK.
Mai Thư
