Cảnh khuya Rằm tháng Giêng (Nguyên tiêu)
Dạy
I – KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN CÓ
Đầu tiên. Hồ Chí Minh (1890 – 1969) là lãnh tụ vĩ đại của dân tộc và Cách mạng Việt Nam. Người đã lãnh đạo nhân dân ta đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Người còn là danh nhân văn hóa thế giới, nhà thơ lớn.
2. Hai bài thơ Cảnh khuya Và Rằm tháng giêng được Bác Hồ viết tại chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu của cuộc chiến tranh còn nhiều khó khăn, gian khổ
3. Cả hai bài thơ tả cảnh trăng ở chiến khu Việt Bắc, một bằng chữ Hán, một bằng chữ Quốc ngữ, đều thể hiện tình cảm yêu mến thiên nhiên, một tâm hồn nhạy cảm, lòng yêu nước nồng nàn và chí khí. Bác ung thư, lạc quan.
II – HƯỚNG DẪN ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Đầu tiên. hai bài hát Cảnh khuya Và Rằm tháng giêng là thuộc thể thơ thuộc thể thơ Đường luật, tứ tuyệt. Bài thơ có bốn dòng, mỗi câu có bảy tiếng, vần cuối câu (vần đầu); Câu 1, 2, 4 vần với nhau.
2. Hai dòng đầu của bài thơ Cảnh khuya Tả cảnh trăng sáng trong đêm. Tiếng suối trong veo như tiếng hát xa. Trăng sáng soi bóng cây cổ thụ, bóng cây in (lồng) ánh xuống đất như hoa. Một không gian rộng lớn thơ mộng; một âm thanh trong trẻo, dịu dàng và vui tươi của thiên nhiên.
3. Hai dòng cuối bài thơ thể hiện niềm say mê của tác giả đối với cảnh đẹp thiên nhiên. Trong tâm hồn nghệ sĩ, Bác đã nhìn thấy một cảnh đẹp như tranh vẽ. Đồng thời, Bác vẫn lo lắng cho vận mệnh của đất nước. Hai từ chưa ngủ được lặp lại trong hai câu thơ. Một lần không ngủ giống như ngắm trăng. Một lần không ngủ vì nỗi lo đất nước. Nhưng nguyên nhân chính của việc không ngủ được là lo cho đất nước.
Việc lặp lại như vậy càng nhấn mạnh sự lo lắng của Bác về vận mệnh đất nước. Vì lo lắng cho vận mệnh đất nước, ông đã không ngủ. Vì chưa ngủ nên chàng được chứng kiến cảnh trăng rừng tuyệt vời, tiếng suối trong như tiếng hát.
4. Khoảng trống trong bài Rằm tháng giêng là một không gian rộng lớn. Trời, nước, sông dường như nối liền với nhau, lan tỏa bởi sắc xuân bao la. Cách miêu tả không gian từ gần đến xa, từ thấp đến cao: sông, nước, bầu trời… Ba lần lặp lại từ xuân như nối liền, bao bọc, lan tỏa khiến cho tâm trạng mùa xuân tươi đẹp tràn ngập trong cảnh vật. .
5. bài thơ Rằm tháng giêng (Tên gốc) gợi nhớ đến câu thơ trong bài thơ Phong cách gió bạc của Trương Kế: Dám bán thanh cho khách thuyền. Câu thơ trong bài thơ “Cố nhân”: Dạ bán quỳ, thuyền trăng, cả hai câu thơ vừa nói về giờ khuya (bán đêm), vừa nói về con đò trên sông. Tuy nhiên, một bên là tiếng chuông như khách thăm tàu cập bến. Trong thơ Bác, ánh trăng tràn ngập như thể cả đoàn thuyền đang trở về.
6. Hai bài thơ Cảnh khuya Và Trăng tròn của tháng tới được viết ở Việt Bắc, khi cuộc kháng chiến gặp muôn vàn khó khăn. Tuy nhiên, Bác vẫn yêu thiên nhiên, vẫn ung dung làm việc, vẫn đắm mình trong ánh trăng lãng mạn của núi rừng. Có lo cho đất nước, nhưng cũng không vì thế mà thờ ơ hay phủ nhận vẻ đẹp tự nhiên. Điều đó nói lên phẩm chất lạc quan và phong thái ung dung của Bác.
7. Trăng trong bài thơ Cảnh khuya là vầng trăng sáng rủ xuống ngọn cây cổ thụ, rồi đổ bóng xuống mặt đất. Trăng được nhân hóa, như đổ bóng xuống cây cổ thụ, để tạo bóng của hoa trên mặt đất. Cảnh núi rừng hiện ra dưới ánh trăng: cảnh khuya như tranh vẽ. Thêm vào đó, tiếng suối khuya trong trẻo, ngân nga như tiếng hát tạo nên vẻ đẹp thơ mộng hơn cho đêm trăng.
Trăng trong bài hát Rằm tháng giêng là trăng xuân, là không khí và hương vị của mùa xuân, cảnh trăng ở đây là trăng trên sông, có con thuyền bồng bềnh trong sương, đặc biệt là ánh trăng soi đầy cả chiếc thuyền nhỏ.
III – HƯỚNG DẪN ĐÀO TẠO
Một số câu thơ Bác Hồ viết về cảnh thiên nhiên và ánh trăng:
– Cảnh rừng Việt Bắc thật là hay.
Vượn hót chim kêu suốt ngày
Khách đến mời ngô nếp nướng
Săn chén thịt rừng nướng.
(Cảnh rừng Việt Bắc)
– Trăng vào cửa sổ hỏi thơ
Quân bận xin chờ hôm sau.
(Tin chiến thắng)
Mai Thư
