Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (đêm thanh tĩnh)
Dạy
I – KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN CÓ
Đầu tiên. Lí Bạch là một nhà thơ nổi tiếng đời Đường, ông sớm rời xa quê hương nên nỗi nhớ quê hương thường xuyên xuất hiện trong thơ ông.
2. bài thơ Cảm nhận trong đêm yên tĩnh thể hiện nhẹ nhàng nhưng thấm đượm tình quê của một người yêu quê nhưng sống xa quê trong một đêm trăng thanh tĩnh.
II – HƯỚNG DẪN ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Đầu tiên. Trong bài thơ tách hai câu đầy cảnh, hai câu cuối tả tình là không đúng. Vì cảnh được tả, cảnh đã qua tâm trạng, qua con mắt thi nhân, đã nhuốm màu tâm trạng. Trăng trên đầu giường – tưởng mặt đất phủ sương– đó là cảnh mà còn là tâm trạng, nỗi niềm của nhà thơ. Hai câu sau diễn tả tình yêu nhưng không chỉ là tình yêu. Một cái gì đó đã xảy ra nhìn lên mặt trăngcâu chuyện cúi đầu tưởng niệm.
Như vậy, tình và cảnh trong bài thơ có sự gắn kết với nhau. Trong khi tả cảnh có ám chỉ, khi tả tình vẫn tả cảnh, trong động tác nàyNgẩng đầu nhìn trăng, cúi đầu nhớ nhà.
2 a) Các chữ tương ứng của câu 3 và câu 4 cùng loại và trái nghĩa: động từ: gửi— đê (nâng – cúi đầu); danh từ: cái đầu; động từ với động từ hy vọng – suy nghĩ (nhìn – nhớ); danh từ với danh từ: Minh Nguyệt – cố hương (vầng trăng khuyết – quê cũ). Như vậy, tương phản là yêu cầu về từ ngữ, hình ảnh của hai câu cùng loại nhưng đối lập hoặc đối lập về nghĩa.
b) Sự tương phản làm cho người đọc thấy được hoạt động của nhân vật trữ tình: hướng ngoại, ngước nhìn (ngẩng đầu), nội tâm, hướng nội (cúi đầu). Chỉ hai động tác chuyên ngắm trăng nhớ quê, một diễn biến tâm lý nhanh gọn nhưng hợp lý. Nhìn trăng nhớ quê là cách nói dân dã, quen thuộc nhưng nhờ phép đối song hành mà câu thơ trở nên sinh động, mới lạ.
3. Từ nghi ngờ (được cho là), cửa (nhìn lên), đê (cúi đầu) và riêng tư (nhớ) trong các câu thơ có tác dụng liên kết, làm cho mạch cảm xúc được thống nhất, liền mạch. Vì thấy trước giường chợt có ánh trăng nên ngạc nhiên (ngờ) tưởng là sương. Vì vậy, muốn kiểm tra lại, dẫn đến đầu (đề cử). Khi nhìn vầng trăng sáng, nhà thơ cảm xúc trào dâng nên cúi đầu (cúi đầu), lúc này nỗi nhớ quê hương xâm chiếm mọi cảm xúc (quê hương). Sự phát triển của mạch cảm xúc được đánh dấu bằng các động từ và chúng liên kết chặt chẽ với nhau.
III – HƯỚNG DẪN ĐÀO TẠO
Nhìn chung hai câu thơ dịch nói lên được tư tưởng, tình cảm của bài thơ. Tuy nhiên thơ đã bị mai một nhiều. Trăng sáng, nhưng là này đột nhiên phát hiện trước giường trăng sáng, không chủ động nhìn trăng. Bảng dịch bị mất chi tiết: Tôi tưởng mặt đất phủ đầy sương rất huyền ảo và thơ mộng. Bản dịch còn bỏ đi hai từ ngẩng đầu và cúi đầu rất đặc sắc, thể hiện sự chuyển biến tâm lý từ hướng ngoại sang hướng nội. Hai chữ “quê hương” mà dịch thành “quê hương” cũng mất sắc thái biểu cảm. Cố hương là quê cũ, làng cũ. Người xa quê lâu ngày gọi quê hương là quê hương. Và rõ ràng viết Lí Bạch ngắm cảnh cũng là một cách làm lộ chủ thể, làm giảm chất thơ. Thông qua thơ người ta có thể hiểu được tư tưởng, tình cảm của nhà thơ chứ không phải là sự tự bộc lộ của nhà thơ.
Mai Thư
