Yếu tố tự sự và miêu tả trong văn bản biểu cảm
Dạy
I – KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN CÓ
Đầu tiên. Trong văn biểu cảm, tuy tự sự và miêu tả không phải là yếu tố chính tạo nên nội dung của bài văn nhưng lại là yếu tố có tác dụng gợi nhiều, nhất là khi người viết muốn bày tỏ suy nghĩ của mình. nghĩ, cảm hay nói cách khác là muốn bày tỏ tình cảm của mình trước những hành động cao cả, yêu thương, trân trọng và trang nghiêm của con người. Nếu như ở văn tự sự, ngôi kể làm cho việc kể chuyện trở nên hấp dẫn, lôi cuốn người đọc thì ở văn biểu cảm, điều quan trọng nhất không phải ở đó mà ở ý nghĩa sâu sắc của các yếu tố được kể. Nó buộc người đọc phải suy nghĩ và cảm nhận.
2. Trong văn biểu cảm, yếu tố miêu tả giúp người đọc dễ hình dung sự vật, giàu trí tưởng tượng hơn và từ đó giúp người đọc cảm thụ văn bản tốt hơn. Vì vậy, trong bài văn biểu cảm, sự miêu tả chân thực sẽ có sức hấp dẫn lớn đối với người đọc.
3. Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm không nhằm mục đích kể chuyện, miêu tả đầy đủ sự việc, phong cảnh… mà chủ yếu là khơi gợi cảm xúc và bị cảm xúc chi phối.
Vì vậy, khi muốn bộc lộ những suy nghĩ, cảm xúc về cuộc sống xung quanh, người ta thường sử dụng phương pháp tự sự và miêu tả để gợi ra đối tượng biểu cảm và chuyển tải cảm xúc.
II – HƯỚNG DẪN TÌM BÀI
bài thơ Bài hát thả bức tranh bị gió phá hủy của Đỗ Phủ và đoạn trích Tuổi thơ im lặng. Duy Khánh là một minh chứng rõ ràng và cụ thể cho điều trên. Trong bài “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá”, Đỗ Phủ đã sử dụng một cách nhuần nhuyễn và tài tình biện pháp tự sự và miêu tả để gợi ra khung cảnh ngôi nhà tranh của mình bị gió thu phá và qua đó gửi gắm những suy nghĩ, Ước mơ có ngôi nhà nghìn gian. Yếu tố tự sự và miêu tả trong bài thơ đã chịu sự chi phối của yếu tố biểu cảm và cảm xúc. Hay trong Tuổi thơ im lặng của Duy Khán, ta cũng thấy tính chất tự sự và yếu tố miêu tả tương tự như trong thơ Đỗ Phủ. Duy Khán tập trung kể và miêu tả những ngón chân, bàn chân, cuộc sống vất vả của cha đè nặng lên đôi bàn chân ấy. Trên cơ sở gợi tả, miêu tả ấy, Duy Khán bộc lộ cảm xúc: “Bố ơi! Làm sao mà lành được đôi chân ấy: chân ướt sương, dãi nắng đã thành bệnh”. Kể và tả để bộc lộ cảm xúc là như vậy.
III – HƯỚNG DẪN ĐÀO TẠO
Đầu tiên. Khi kể lại nội dung của bài Bài hát thả bức tranh bị gió phá hủy của Đỗ Phủ bằng văn xuôi biểu cảm, cần lưu ý mấy điểm sau:
– Đoạn 1 (5 dòng đầu): Có yếu tố tự sự và miêu tả. Tường thuật: 2 dòng đầu tiên; Mô tả: 3 dòng tiếp theo. Cách kể và tả này làm cơ sở chung cho cách diễn đạt ở những câu thơ sau.
– Đoạn 2 (5 dòng tiếp theo): Tự sự xen lẫn biểu cảm. Yếu tố biểu cảm thể hiện rõ trong lời nói coi thường tôi vì bất lực, đau lòng. Cảm giác chung của đoạn văn này là sự uất ức của tuổi già, sức yếu và sự bất lực.
– Đoạn 3 (8 dòng tiếp theo): Tự sự, miêu tả và biểu cảm đan xen với nhau.
+ Văn tự sự: kể chuyện gió, mây, trời, cái chăn, đứa trẻ nằm, nhà dột, mưa rơi…
+ Miêu tả: mây đen, trời thu nhiều mây, chăn lạnh như sắt, mưa nặng hạt…
+ Biểu cảm: Đêm dài ẩm ướt như thế nào?
– Đoạn còn lại (5 dòng cuối): Đây là phần biểu cảm. Cả bài thơ đã thể hiện tình cảm cao cả, vị tha, quên mình của tác giả để nghĩ đến người nghèo: Muốn có một ngôi nhà nghìn gian, Lều của tôi bị hỏng, tôi có thể chịu được lạnh.
2. Trên cơ sở văn bản kẹo mầm, các em phải viết lại thành một bài văn biểu cảm khác. Các em chỉ được dựa vào văn bản cho sẵn để viết bài văn của mình, không được sao chép hay lặp lại nguyên văn từng câu, từng chữ đã có sẵn. Khi họ viết, họ sử dụng lại những ý tưởng mà họ đã có và có thể sử dụng lại một số từ nhất định nếu cần. Cần tránh việc vay mượn tràn lan các câu đã có trong văn bản nhất định.
Để chuyển văn bản kẹo mầm chủ yếu được viết từ phương thức tự sự sang biểu cảm, xin lưu ý một số nội dung sau thể hiện trong bài viết:
– tự truyện: Kể chuyện mẹ và chị gỡ tóc trước hiên nhà; đầu bù tóc rối đổi kẹo, bà già ngày nào đổi kẹo; mẹ mất, em gái lấy chồng xa; Câu chuyện tưởng tượng thấy mẹ khi nghe tiếng đổi kẹo…
– Mô tả: cảnh mẹ và em gái gỡ tóc; hình ảnh cô chủ quán đổi kẹo; hình ảnh thanh kẹo mầm Hôm qua…
– Cảm xúc: Những que kẹo tuổi thơ đã gợi lên trong lòng tác giả những cảm xúc bồi hồi, niềm mong nhớ mẹ không bao giờ nguôi ngoai trong lòng người con.
Mai Thư
