Bánh Chưng, Bánh Giầy (Tự học có hướng dẫn)
Dạy
I – KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN CÓ
Đầu tiên. Xem lại phần 1.1 của bài viết Những đứa con Rồng đầu tiên (trang 5).
2. Bánh Chưng, Bánh Giầy là sự tích giải thích tục gói bánh chưng, bánh dày trong ngày Tết Nguyên đán; qua đó tác giả dân gian đề cao lòng kính trọng Trời Đất và lòng biết ơn sâu sắc đối với tổ tiên; đồng thời biểu dương tài năng sáng tạo và ý thức khám phá, xây dựng nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc.
3. Tóm tắt câu chuyện
Hùng Vương có hai mươi người con trai. Khi về già, để chọn người kế vị, nhà vua ra điều kiện: Không nhất thiết phải là con trưởng, ai vừa lòng vua trong lễ Tiên Vương sẽ được vua truyền ngôi. Các lang kéo đến hành lễ, chỉ có Lang Liêu – người con thứ mười tám là buồn rầu vì bị mẹ ghẻ lạnh mà qua đời. Khác với những con voọc khác có thể sai người đi tìm của báu trên rừng, dưới biển, Lang Liêu chỉ quen trồng khoai, trồng lúa và chàng nghĩ: khoai quá tầm thường!
Một đêm nọ, chàng mơ thấy một vị thần và được thần gợi ý, chàng đã làm một chiếc bánh vuông và một chiếc bánh tròn để dâng lên vua. Nhà vua rất hài lòng, chọn hai loại bánh này để dâng lên Trời, Đất và Vua.
Vua tập hợp mọi người lại, đặt tên cho bánh hình tròn là bánh dày, bánh hình vuông là bánh chưng và truyền ngôi cho Lang Liêu. Kể từ đó, bánh chưng, bánh dày là hương vị không thể thiếu trong ngày Tết.
II – HƯỚNG DẪN ĐỌC – VĂN BẢN HLUU
1. a) Vua Hùng chọn người nối ngôi trong hoàn cảnh: đất nước thanh bình, vua đã già.
b) Ý vua: người nối ngôi phải nối được ý vua, không nhất thiết phải là con trưởng.
c) Hình thức tuyển chọn: thi tài (vào dịp Tiên Vương, ai đẹp lòng vua sẽ lên ngôi).
2. Trong số các hoàng tử, chỉ có Lang Liêu được thần giúp đỡ, vì:
– Mẹ anh bị cha ghẻ lạnh, lâm bệnh rồi qua đời. So với các anh, anh là người thiệt thòi nhất.
– Tuy là con vua nhưng “từ nhỏ đã dọn ra ở riêng. riêng “ông” chỉ lo làm ruộng, trồng lúa, trồng khoai” – sống cuộc sống như một thường dân.
– Ông là người hiểu ý Chúa: “Trong trời đất không gì quý hơn hạt gạo”; đồng thời tự mày mò sáng tạo để thực hiện ý tưởng đó: lấy gạo làm bánh dâng Tiên Vương.
3. Hai loại bánh của Lang Liêu được vua cha chọn để tế Trời, Đất, Tiên Vương và Lang Liêu được chọn nối ngôi vì:
– Hai loại bánh đó thể hiện sự tôn trọng nông nghiệp, tôn trọng sản phẩm do con người làm ra.
– Hai loại bánh này thể hiện ý tưởng sáng tạo sâu sắc: gợi hình ảnh Trời, gợi hình ảnh Đất, trong đó có hương vị của cây cỏ, động vật và tinh thần nhân ái.
Việc vua Hùng chọn Lang Liêu nối ngôi chứng tỏ nhà vua rất coi trọng người vừa có tài, vừa có đức, có hiếu; đồng thời cũng đề cao phẩm chất sáng tạo của nhân dân.
4. Ý nghĩa của truyền thuyết Bánh Chưng, Bánh Giầy:
– Thông qua việc giải thích nguồn gốc của sự vật (bánh chưng, bánh dày), truyện đề cao trí thông minh và lòng hiếu thảo của người lao động, của nghề nông.
– Qua cách vua Hùng chọn người nối ngôi là Lang Liêu, truyện cũng thể hiện ý thức tôn kính tổ tiên, đồng thời ý thức xây dựng phong tục tập quán trên cơ sở tôn trọng những yếu tố giản dị mà thiêng liêng. và giàu ý nghĩa nhân dân.
III – HƯỚNG DẪN ĐÀO TẠO
Đầu tiên. Tục gói bánh chưng, bánh dày ngày Tết của dân tộc ta có ý nghĩa rất cao quý, đó là sự tưởng nhớ, tôn kính tổ tiên, đồng thời thể hiện tinh thần trọng nông nghiệp.
2. Đọc truyện, có thể mỗi người thích một chi tiết khác nhau, chẳng hạn:
– Có chi tiết, vua gọi các con lại nói: “… Trẫm già rồi, không sống mãi được, người nối ngôi phải kế vị được, không nhất thiết phải là con trưởng. Năm nay nhân lễ Tiên Vương, ai vừa lòng ta, ta sẽ truyền ngôi cho người ấy, có Tiên Vương chứng giám” bởi đây là chi tiết tạo sự hồi hộp cho người nghe, nó giống như một câu đố trong một cuộc thi. “dữ liệu” đặt ra vừa rõ ràng (không nhất thiết phải là con đầu lòng), vừa hàm chứa nhiều khả năng tiên đoán bất ngờ (kết tâm, hợp lòng chúng ta).
– Chi tiết Lang Liêu mơ thấy thần đến nói: “Trong trời đất không gì quý bằng hạt gạo…” vì đây là chi tiết kì ảo có giá trị làm tăng sức hấp dẫn của truyện, đồng thời khẳng định giá trị của sản phẩm. sản phẩm do con người làm ra…
– Chi tiết “nhà vua triệu tập mọi người lại” rồi nói về ý nghĩa của hai loại bánh và lời nhận xét của nhà vua về bánh chưng, bánh dày thể hiện sự trân trọng đối với sự sáng tạo của người thợ.
IV – TÀI LIỆU THAM KHẢO
Vì vậy, trong hai loại bánh có trời đất, vũ trụ, động vật, thực vật và tình cảm con người dành cho nhau. Nó thiêng liêng làm sao! Bánh được đích thân vua Hùng đặt tên trang trọng giữa triều đình với chữ truyền của Lang Liêu – vị anh hùng văn hóa đã sáng tạo ra chiếc bánh làm từ hạt gạo – sản phẩm của nông nghiệp. Bánh Chưng, Bánh Giầy đã làm nên “nước ta lo trồng trọt, chăn nuôi” và đã đi vào phong tục Tết của người Việt từ những ngày ấy. Vì vậy, tìm lại Sự tích bánh chưng bánh giầy Không chỉ tìm về cội nguồn của những chiếc bánh thơm ngon trong ngày Tết cổ truyền mà còn tìm về hồn thiêng dân tộc. Hương vị quê hương, ý chí của cha ông được lưu giữ trong câu chuyện đầy ý nghĩa này.
NGUYỄN XUÂN LẠC
(Phân tích, bình giảng tác phẩm ngữ văn 6, Số điện thoại)
Mai Thư
